Geprikkeld door de opmerkingen in mijn omgeving over ‘fouten maken mag’ en ‘van fouten leer je’, toch maar eens mijn visie op leren en waar je de aandacht op moet richten tijdens de verschillende leerfases. Ik doe dat aan de hand van het voorbeeld van een kind dat leert fietsen.

Het begint natuurlijk met de betrokkenheid bij het leren fietsen. Het kind wil het zelf graag leren of omdat zijn of haar vriendjes dit al kunnen. Soms komt de motivatie ook omdat de omgeving het hoog tijd vindt dat het kind leert fietsen. Als de wil er is, vanuit urgentie of verlangen, en het kind heeft er voldoende vertrouwen in dat hij het kan leren, dan kan het leerproces starten. Uiteraard krijgt dit enthousiasme van het kind om te leren fietsen breed de aandacht. We juichen het van harte toe.

In deze eerste fase ben je als kind natuurlijk hartstikke onbekwaam. Je moet vaardig worden in het kunnen fietsen. Dat begint met de basis van het sturen en het trappen om vooruit te komen. Het ontwikkelen van het evenwichtsgevoel om niet om te vallen tijdens het fietsen komt gaandeweg ook aan de orde. De eerste vaardigheden van het sturen en trappen leer je meestal met zijwieltjes aan je fiets. Zo kan het kind zich focussen op de basisvaardigheden sturen en trappen. Elke kleine stap die het kind maakt in het aanleren van deze vaardigheden verdient een compliment en aandacht. We moedigen het kind voortdurend aan.

Als het kind bekwaam is geworden in de basisvaardigheden dan kunnen de zijwieltjes eraf en zien we vaak dat papa of mama, broertje of zusje het kind nog een tijdje vasthouden om zo te oefenen met het evenwichtsgevoel. Als kind wordt je aangemoedigd om door te zetten en op een gegeven moment word je stiekem losgelaten, terwijl je denkt dat iemand je nog vasthoudt. En dan komt het besef, je fietst alleen! Reden voor een groot feest. Het kind heeft leren fietsen in een veilige context.

Vallen is niet erg, als je maar weer opstaat!

Er komt in de volgende fase ongetwijfeld een moment dat het kind valt. De zijwieltjes zijn er immers af, er is niemand meer die het kind vasthoudt en het zoekt toch de uitdaging op. Het is uitermate belangrijk hoe er door de omgeving wordt gereageerd als het kind valt. Kijkt moeder verschrikt en rent ze (over)bezorgd op haar kind af, dan begint het spontaan te huilen en zal de durf om het nog een keer te proberen afnemen. Bij een volgende val rollen er dan weer tranen over de wangen. Reageert vader neutraal, doet alsof er niets aan de hand is en dit er gewoon bij hoort, het kind weer overeind helpt en aanmoedigt om verder te gaan, dan zal het kind opnieuw de uitdaging aangaan en daarin ook de volgende grenzen verleggen. Het vallen wordt zeker niet genegeerd, het hoort bij het proces, maar krijgt minimale aandacht.

De aanmoediging als het wel lukt werkt vele malen beter, dan de aandacht voor de val. Van het vallen wordt immers niets geleerd, van alle keren dat het fietsen lukt wel. Zo blijft het kind fietsen en durft het steeds meer. Elke stap die wordt gezet krijgt aandacht, zowel op het resultaat als op het enthousiasme door te gaan en grenzen te verleggen.

Als je deze symboliek doortrekt naar leren in organisaties dan zijn in de eerste plaats de betrokkenheid, de motivatie en het zelfvertrouwen om te willen leren belangrijk. Mensen willen van nature leren en groeien in competenties en vaardigheden. Dit maakt mensen gelukkig, ook op het werk. Dus hoe schep je als organisatie een veilige context om te mogen en kunnen leren?

Het aanleren van vaardigheden gebeurt in de regel vaak in een training. Daar kun je veilig en onder deskundige begeleiding leren. Bij de toepassing in de praktijk ligt de lat vaak wat hoger en worden fouten niet getolereerd. De medewerker wordt afgerekend op zijn fout of valpartij en krijgt daarbij vaak een onnodige hoeveelheid kritiek over zich heen.

Tenminste, zo was het. Nu zien we een ommekeer. We willen leren in organisaties. Fouten maken mag, want van fouten leer je. Dit is echter onjuist. Fouten maken hoort bij leren en experimenteren. Zonder gaat dat niet. Laten we echter niet de focus op de fouten gaan leggen, maar juist volop aandacht en waardering hebben voor het leerproces tijdens het boeken van successen, het behalen van resultaten en het leveren van persoonlijke prestaties. Hoe groot of klein deze ook is . Er wordt geleerd en dat moet je waarderen.

Ook jij kunt leren waarderen en jouw collega’s of medewerkers daarmee ondersteunen in hun leerproces!